Zakrzepica żył głębokich

Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych jest znacznie poważniejszą chorobą od zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych. Wiąże się ona z wysokim ryzykiem wystąpienia zatorowości płucnej, dlatego wymaga we wczesnej fazie leczenia szpitalnego.

Przyczyn wystąpienia zakrzepicy jest wiele. Zwykle musi wystąpić jednoczasowo kilka czynników aby doszło do zakrzepicy żył głębokich. Najczęstszymi przyczynami są: wrodzone i nabyte zaburzenia krzepnięcia tzw. trombofilia czyli nadkrzepliwość, unieruchomienie, choroba nowotworowa, doustna antykoncepcja hormonalna, przebyta wcześniej zakrzepica oraz wiele innych. Im więcej wystepuje w jednym czasie czynników ryzyka tym większe ryzyko zakrzepicy np. długi lot samolotem osoby z trombofilią przyjmującej doustne leki antykoncepcyjne. Pierwszymi objawami zakrzepicy jest ból, a następnie obrzęk łydki. W przypadku masywnej zakrzepicy może dochodzić do obrzęku uda. Zazwyczaj samo badanie lekarskie wystarcza do postawienia rozpoznania, jednak rozstrzygającym badaniem jest USG doppler żył kończyn dolnych, uwidaczniające, które żyły są zajęte zakrzepicą, jak stare są zmiany i czy istniej balotowanie czoła skrzepliny co sugeruje zwiększone ryzyko zatorowości płucnej. Zakrzepica żylna jest wskazaniem do leczenia szpitalnego w trybie pilnym. Leczeniem z wyboru jest podawanie leków przeciwzakrzepowych, początkowo heparyny a następnie doustnych antykoagulantów. Dawkowanie doustnych leków przeciwzakrzepowych jest ustalane na podstawie wskaźnika INR, oznaczanego z krwi żylnej pacjenta. Wartości terapeutyczne wynoszą 2-3,5. Zwykle konieczne jest oznaczanie przez kilka dni wskaźnika celem uzyskania właściwych wartości INR i wyznaczenia odpowiednich dawek leku. Przyjmowanie doustnych antykoagulantów (Acenokumarol, Warfin) wymaga kontroli INR co najmniej raz na miesiąc, do końca leczenia. Konieczność comiesięcznego oznaczanie INR wynika z możliwości wpływania na skuteczność antykoagulantów doustnych pokarmów, leków i stanów chorobowych. Oznaczenie INR i ewentualna modyfikacja dawki leku wymaga wizyty lekarskiej. Dostępne są również nowsze leki, których przyjmowanie nie wymaga pobrań krwi i oznaczeń INR. Należy podkreślić, że rolą tych leków nie jest rozpuszczenie skrzepliny, a jedynie zapobieżenie powiększaniu i nawrotowi zakrzepicy. Oczywiście istnieją leki i sposoby usuwania skrzepliny z żył. Wiążą się one z podaniem silnie działającego leku, mającego dużo działań ubocznych, dlatego metoda ta jest zarezerwowana dla pacjentów z masywną zakrzepicą, u których ryzyko powikłań zakrzepicy jest większe od ryzyka przeprowadzenia takiego zabiegu. Obecnie dostępne metody farmako-mechaniczne usuwania skrzepliny, polegające nie tylko na rozpuszczaniu skrzepliny przez lek, ale na mechanicznym rozbiciu i odessaniu skrzepliny. Metody te są dużo skuteczniejsze od podania samego leku rozpuszczającego zakrzep. Warunkiem przeprowadzenia takiego zabiegu jest obecność świeżej skrzepliny w świetle żyły. Kolejnym punktem leczenia jest stosowanie kompresjoterapii, czyli stosowanie materiałów uciskowych na kończynę dolną celem zmniejszenia towarzyszącego zakrzepicy, również przewlekłej obrzęku. Walka z obrzękiem jest bardzo ważna, ponieważ zmniejsza ryzyko powstania w przyszłości przewlekłego owrzodzenia żylnego. Obrzęk kończyny dolnej zależy od masywności zakrzepicy, a późnej od stopnia rekanalizacji zakrzepicy i wydajności krążenia obocznego. Stosuje się w leczeniu przeciwobrzękowym podkolanówki, pończochy i rajstopy o odpowiednim do objawów stopniu ucisku. Czasami zdarza się w przypadku ograniczonej zakrzepicy lub dobrej rekanalizacji skrzepliny, że nie występuje obrzęk kończyny, wówczas nie ma konieczności stosowania kompresjoterapii. W przypadku wystąpienia zakrzepicy u osób młodych wskazane jest przeprowadzenie badań w kierunku wrodzonej nadkrzepliwości (trombofilii), celem zapobieżenia nawrotom zakrzepicy. Badania w kierunku trombofili można wykonać np. w Poradni Zaburzeń Hemostazy Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie. Należy rozważyć przeprowadzonie badań skriningowych w kierunku chorób nowotworowych. Czas przyjmowania leków i dobór leków zależny jest od przyczyny zakrzepicy, współwystępowania chorób lub innych czynników trombogennych, czy wystąpienia powikłań zakrzepicy np. zatorowości płucnej. Zwykle stosuje się doustne antykoagulant nie krócej niż 6 miesięcy. W uzasadnionych przypadkach stosuje się wtórną profilaktykę dożywotnio.